بررسی چالش‌های گفتمان درون دینی در دانشگاه‌ ها و محیط‌ های عمومی کشورهای اسلامی و غیر اسلامی

در این جلسه که جمعی از اساتید دانشگاه‌های تهران و کشورهای اسلامی نیجریه، هندوستان، سنگال، اندونزی و .... حضور داشتند دکتر (علی یاسین ) ضمن معرفی خود به بررسی اجمالی چالش‌های گفتمانی تدین محور پیرامون محیط فکری حاضر در جهان اسلام و غیر اسلام پرداخت واظهار داشت:
 «امروز در دنیای غریبی از جهات مختلف و با عقاید و آرای متفاوت زندگی می‌کنیم و به عنوان افرادی که دین برایمان مهم است و صاحب تدین هستیم و زندگیمان با دین آمیخته شده است، بر مبنای اقتضای شریعت، تابع مسلک و مشربی هستیم و نمی‌توانیم خود را از این امر مستثنی نماییم. اسلام دین کاملی است و چه بسا برخی موارد مطرح شده در آن امروز با مادی­گرایی‌های غربی سازگاری نداشته باشد. لازم است برای تعامل در جهت شناخت حق، ذهنیتمان را نشان داده و آزاد به اشتراک بگذاریم».
دکترعلی یاسین در ادامه بیان داشت: «گفتمان، مرحلۀ پس از ذهن است. گفتمان، چیزی ورای دریافت، باور، تجربیات و آورده‌های شخصی است که بستر را برای انجام کارها فراهم می­کند، با توجه به آنکه دنیای امروز دنیایی است که متمایل به بی­دینی است و ترویج بی دینی در آن افزایش یافته، شرکت در گفتمان، شکر نعمت و وظیفه است و نیازمند صرف زمان است.»
 ایشان در ادامه گفتند: اسلام مکتبی است که می‌خواهد دنیا و آخرت را متصل کند و وسیلۀ نقلیه  و راه نجاتی است برای طی مسیر و رسیدن به سعادت و عاقبت بخیری است و باید با گفتمان دینی همراه با تدین، این امر بیان گردد. زمانی که می‌خواهیم گفتمانی را راه بیندازیم لازم است رسالت و ماموریت از انجام آن در نظر آید، باید جایگاه افراد سنجیده شود و این تناسب مهم است، میان گفتمان و ادای آن. و نیز واقع بینی و حامل و عامل پیام بودن.»
دکتر پلیسه (علی یاسین ) همچنین اظهار داشت: «در کل با دو دسته مباحث بیرون دینی و درون دینی مواجهیم. بیرون دینی یعنی بحث عقلایی. ما می‌دانیم دین، تماما با عقول، اکتساب و درک نمی‌شود. چرا که عقل کوچک است و ما فقیریم و نقص‌هایی هست. بنابراین در بحث درون دینی ما وحی را داریم و کمک می‌گیریم از سخنان معصومین و نیاز داریم برای رفع تناقض میان مباحث درون دینی و بیرون دینی از ابزاری استفاده کنیم. در مقولات اساسی در گفتمان دینی کتاب خدا و عترت جایگاه ویژه دارد.
دو گونه گفتمان در این مسیر معرفی می­گردد بحثی که تحت عنوان "آکادمیا" مطرح است و بحث دیگر تحت عنوان "آگورا". گفتمان منحصر به آکادمیا، می‌شود یک سری اصطلاحات و کدها و روش‌ها و باید پذیرفت که خیلی مباحثش تخصصی است و فقط برخی علاقه‌مندان به سراغش می‌روند و می‌آموزند. گفتمان آگورا عمومی است و تأیید نمی‌خواهد و هر کس به عنوان شهروند می‌آید  و در بحث شرکت می‌کند، لازم نیست  با یک کد و اصطلاحات خاص وارد شویم. حال آنچه سبب ایجاد چالش و نیازمند بررسی است، آنست که چطور می‌توانیم از آکادمیا و مباحث خاص و تخصصی در دین به آگورا و گفتمان عمومی برسیم.
 اهمیت این مساله بدان جهت است که هر چه فرد دانشمند باشد وصاحب علم، اما شنونده نداشته باشد آن علم موثر نخواد بود. باید دید چطور می‌توان آکادمیا را به اگورا فرستاد. در این میان، بیان علمی، روش استدلال، بلاغت و فوت و فن خاصی را می‌طلبد.»
 
در ادامه این نشست، دکتر سعید نظری توکلی عضو هیات علمی دانشگاه تهران در تکمیل مباحث مطرح شده گفت: «ما  با پرسش مهم  و چالش مهمی روبرو هستیم و آن اینکه چطور بتوانیم مفاهیم دینی را از سطح تخصصی و مخاطب خاص به سطح عمومی و درک مخاطب عام نزدیک کنیم  و چگونه مفاهیم درون دینی را به مفاهیم عمومی نزدیک نماییم. در دانشگاه‌ها معمولا از زبانی استفاده می‌شود که برای مردم عادی قابل درک نیست در حقیقت پاسخ‌های درون دینی سخت و دشوارند و ما نیازمند صافی یا فیلتر برای تبدیل سطح تخصص به سطح عام با حفظ کارآمدی آن هستیم.»
وی در ادامه افزود: «دو راهکار برای این چالش، یکی استفاده از ساده سازی است برای بیان مفاهیم و دیگری تشبیه محسوسات به معقولات و یا برعکس. به این صورت  که فرضا برای مخاطب، جهان آخرت را به گونه‎ای تعریف می‌کنیم که بتوان جهان متافیزیکال  را از عقلانی به جسمانی مطرح نمود. فرضا آنچه تحت عنوان توصیف باغ‌های بهشت آمده، در حقیقت استفاده از مفاهیم محسوس برای درک سطح عام است. گاهی اوقات این مفاهیم نیازمند استفاده از مولفه‌های احساسی و غیرمادی است و این کمک می‌کند تا مردم عام، با مفهوم عقلانی توسط روش‌های فیزیکال آشنا شوند. در این میان هر چه که فاصله میان متافیزیک و فیزیک را کمتر کنیم دستیابی به ادراک بیشتر می‌شود.»
این استاد دانشگاه در ادامه بیان نمود: «در دنیای امروز و دنیای دیجیتال برای انتقال مفاهیم به جوان امروزی نیازمند تنوع ادبیات هستیم چرا که انتقال مفاهیم به شکل سنتی آن با توجه به آنکه زیرساخت‌های سنتی برای نسل امروز قابل قبول نیست، امکان‌پذیر نمی‌باشد. ضعف گفتمانی امروز ما  با جوانان؛ در تعریف ادبیات جایگزین مناسب است. عدم استفاده مطلوب از گفتمان هنرمحور، با توجه به حوزه وسیع تاثیر آن از جمله موارد ضعف پیش روست. عدم استفاده مطلوب از فضای مجازی نیز از جمله موارد ضعف در گفتمان با جوانان است. بنابراین با توجه به آنکه نسل امروز با متون سنتی نمی‌تواند ارتباط خوبی برقرار کند، نیازمند فعالیت و تلاش بیشتر برای ایجاد تنوع ادبیات در فضای گفتمانی با مخاطبان خود هستیم که خواسته‌ها و فضای ذهنی متفاوتی با متون سنتی دارند.»
در ادامه این نشست، اساتید ضمن معرفی خود، به ارائه نظر و دیدگاه پرداختند. شایان ذکر است دکتر جعفر علیِو از کشور نیجریه، دکتر غلام شُب٘ر از هندوستان، دکتر امین جاسو از سِنگال از اساتید جامعة المصطفی نیز در این جلسه سخن گفتند.